abaoe

Brezhoneg

Etimologiezh

Savet gant an araogenn « a », ar stagell « pa » hag ar verb « oe » (pe ar stagell « aba » ha « oe »).

Araogenn

abaoe /aˈbɔwe/

1. Araogenn amzeriañ. Ne dalv ket evel araogenn lec'hiañ, gwelout adal hag adalek.
2. Abaoe ur c'houlz
   • Abaoe pegoulz eo klañv ? — abaoe deh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 102.)
   • Sell, me a zo oh ober gand an ed-se abaoe Gouel-Mikêl. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 386.)
   • ... ; hag abaoe deiz an eured, hini ebet eus an diou-man ne weljont ket anezan. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 17.)
   • Her c'haret a ran, abaoe an eil tro ma teuas, ... — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 44.)
   • - Ataoe, ar c'hi, eme eben, ar c'hi o lonkañ un dakenn soubenn manet abaoe dec'h da noz. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 13.)
3. abaoe un darvoud bennak
   • Abaoe al laeroñsioù-se eo e teu ar maer, e kalz a barrezioù zo, da ober e vestr war ar beredoù ha war ar gwez a vez enno. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 12.)
   • Setu a-ze ar pez a ioa c'hoarvezet gand an Aoutrou Cren hag e Lanzeon abaoue emgann Kergidu. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 85.)
   • Abaoe abadenn ar vi brein, tri devez all a oa eat da ruilha bern war vern e puns distradet an amzer dremenet... — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 25.)
   • [...] ; hag abaoe dibenn an trede bloavez, pegen alïes bennak ma leze Soaz he fez ugent real da goueza a-drenv e gein, Noun ne ree van ebet. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 115.)
   • Me a ouïe a-walh e oa o tarhei bazadou ganin, abaoe an taol all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 36.)
   • Abaoe e vugaleaj, KK
   • Sell, c'hoaz eo boset ma zal abaoe an ougnad am-oa bet aze. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 102.)
   • Hag abaoe al lamm-se am-oa bet aze... — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 304.)
4. abaoe pegeit (ral) : pegeit zo
5. abaoe ur pad, ur c'heid
   • N'am boa ket gwelet ar c'heneil-se abaoe un daou-ugent vloaz bennak... — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 26.)

Distagañ

• Breizh: "abaoe /aˈbawe/"

Troioù-lavar

• abaoe bloaz, abaoe miz
• abaoe ma
• abaoe meur a warlene
• abaoe pegeit
• abaoe pegoulz
• abaoe pell
• abaoe pell zo

Troidigezhioù

• galleg : depuis ^(fr)
• kembraeg : er ys ^(cy) , ers ^(cy)
• saozneg : for ^(en) , since ^(en)
• spagnoleg : desde ^(es)

Adverb

abaoe /aˈbɔwe/

1. Adverb amzeriañ, abaoe an amzer-se.

   • Mestr paour, me avat a zo bet tomm din abaoe! KAB 1/199

   • Abaoe eo deuet e relegoù da Gastell, hag hirio emaint e-kreiz ar re a gare kement, hag a gare ivez kement anezhañ. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 26.)
   • ... ; abaoe, n'on ket zoken evit klevout komz eus an evaj-se. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 36.)
   • ..., ha soñj am eus c’hoazh da vezañ klevet ma maeronez, daoust d’ar bloavezhioù hir a oa tremenet abaoe, o « chupennañ » warno gant kasoni. — (Yeun ar Gow, E Skeud Tour Bras Sant Jermen, eil emb. Al Liamm, 1978, p. 20.)
   • Dastum a ran evel-se ur chewing-gum chaoket ha kaledet abaoe, daou bezh ugent real hag un taf boutailh vier. — (Yann Gerven, Brestiz o vreskenn, Al Liamm, 1986, p. 9.)

Troidigezhioù

• galleg : depuis ^(fr)
• iwerzhoneg : ó shin ^(ga)
• saozneg : since ^(en)

Gwelet ivez

• abaoe ma