diwall

Brezhoneg

Etimologiezh

(Verb) Savet diwar ar rakger « di- » ha « gwall », gant ur c'hemmadur dre vlotaat.

(Furm verb) : Savet diwar « diwall- », pennrann ar verb « diwall », hep dibenn-ger.

Verb

diwall /ˈdiwːal/ verb kreñv dieeun (displegadur)

1. Bezañ war evezh, gant aon rak ur gwall pe un dañjer bennak.
   • Diwallit ! Emañ an Naer skoachet dindan ar vleunienn !... — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 18.)
   • Diwall mar dout bet dizonest ! — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 233.)
2. Diwall tud : diwall na c'hoarvezfe droug dezho.
   • — « ... Rak, ma'z a tud da welout anezhi, neuze e teuio tud da ziwall anezhi, e-pad an noz, ha kenavo an heritaj ! » — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 78.)
   • Diwall bugale.
   • — Leveromp hor pedennou evit trugarekaat an Aoutrou Doue da veza herrio hon diouallet. [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 11.)
   • O tiwall ar voraerien a vez o klask o hent etre ar c'hlosennoù treitour hag ar sourneier trubard... — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 10.)
   • Me n'em eus ket aon : an hini a ziwall ac'hanon en deiz a ziwallo ac'hanon en noz ivez. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
3. Diwall loened (saout, chatal): maesa anezho.
   • diwall ar saout
   • Diwall ar gwilhaoued-mañ ne c’hellin biken ! » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 183.)
   • « Diwall ar re-ze, Yannig, ac’h eus da ober betek an abardaez, ha digas anezo en-dro ivez, » eme an tieg. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 184.)
4. Diwall ar penn, ar revr, an treid, an daouarn, ar bizied ...
   • Diwall da benn! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
5. Diwall traoù :
   • « ... ; n'eus ket ur c'hi zoken da ziwall an ti. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 36.)
   • Diwall al laezh! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
   • Neuze e teu da soñj d’in e tlean diwall ar vleuñvenn gaer am boa bet digant Doue, diwall anezi diouz pep aezenn fall gouest d’he lakaat da weñvi. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 74.)
   • Va avalou a ya bep bloaz gant al laer, daoust d’in da lakaat tud d’o diwall noz-deiz. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 154.)
6. gant un araogenn dirak un anv-kadarn
   • gant diouzh :
     • ..., diwallet da viken diouzh ar brizh-kleñved fentus ma reer dioutañ an droug-mor. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 88.)
     • Ar merc'hed a sav : skoulmet o deus ul lien war o fenn evit diwall o blev diouzh ar boultrenn. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 38.)
   • gant dirak :
     • Hemañ a zo da ziwall dirakañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 140.), — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
   • gant ouzh :
     • Ar pesked hag al laboused dour o deus da ziwall outañ. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 111.)
     • Gwalc'hiñ holl listri ar gegin, en ur ger, hep ankounac'haat hini pe ho po da ziwall ouzhin. — (Yann-Vari Perrot, E-tal ar poull, C'HOARIVA BREZHONEK, Pemp pezh-c'hoari berr, Skridoù Breizh, 1944, p. 46.)
     • N'eo ket Palmira eo ; ur ”gitanilla”, ne lavran ket, unan eus an orgedenned-se, da ziwall outo, ... — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 46.)
   • gant rak :
     • Diwall rakañ.
   • gant diwar-hent
     • Ret eo din diwall diwar da hent. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
7. gant un araogenn dirak un anv-verb
   • gant rak :
     • diwall rak ober udb
   • gant da
     • diwall da ober un dra
   • gant e :
     • Diwallit e taolfec'h hennezh war an douar. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
     • Diwallit e rafec’h gaou ouzh ho tivrec’h, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 170.)
     • Diwall e teufe al lêz en tan. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 316.)
     • Diwallit e lonkfec’h ho touar, 323
   • gant na → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
     • Diwallit, aotrou, na gouezfac'h : aze ez eus ur puns. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 49.)
     • Sane. — Oh ! diwallit, pa lavaran d'eoc'h, na deufe unan bennak, [...]. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 3.)
     • Gant diwall na rajent trouz e oa graet prim an taol. — (Jakez Konan, Lannevern e kañv ha danevelloù all, Al Liamm, 1980, p. 37.)
     • Diwallit, va fried, eme ar wreg yaouank, na ve gaou a lavarfac'h ! — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 35.)
     • Diwall na bokfe dit, me az ped, nag hi na den all ebet. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 110.)
     • ..., he dorn war ar pakadoù da ziwall na gouezhje tra pe dra pe na dorrje ar c'herdin, ... — (Roparz Hemon, Ho kervel a rin en noz ha marvailhoù all, Al Liamm, 1970, p. 15.)
     • Diwallit mat na lesfac'h an ourgouilh da vezañ mestr war ko kaloun pe war ho teod... — (SKK2, p. 164.)
8. da ziwall zo : ret eo diwall

Deveradoù

• diwaller
• diwallerezh
• diwaller-palioù
• en em ziwall

Troidigezhioù

• galleg : protéger ^(fr) (quelqu'un), se protéger ^(fr) ; veiller ^(fr) (sur qqu)  ; faire attention ^(fr) .
• saozneg : to protect ^(en) , to guard ^(en) someone

Anv-kadarn

diwall /ˈdiwːal/ gourel (liester diwalloù)

1. → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ) .

Troidigezhioù

• galleg : protection ^(fr)

Furm verb

diwall /ˈdiwːal/

1. Furm ar verb diwall e trede gour unan an amzer-vremañ, en doare-disklêriañ.
2. Furm ar verb diwall en eil gour unan an doare-gourc'hemenn.
   • Ha diwall petra a rafes ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
   • Diwall al laezh ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
   • Diwall da benn ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)