hent

Brezhoneg

Etimologiezh

(1499) Hent er C'hatolikon^[1] eus ar ger henvrezhonek hint. Kar d'ar gerioù hins e kerneveureg, hynt e kembraeg, dezho ar memes ster, sét en heniwerzhoneg, saod ha seud en iwerzhoneg, saod e skoseg, « beaj » : eus ur ger keltiek *sento- (a gaver er stumm -sentum e dibenn meur a anv-lec'h galianek) na adkaver nemet e germaneg, sinth-s e goteg, « hent », sind en henizelalamaneg (aet da get met da geñveriañ gant ar gerioù alamanek ge-sin-de « koskor, ambrougadeg » ha sen-den « kas », h.a.^[2].

Anv-kadarn

hent /ˈhẽn(t)/ gourel (liester hentoù, heñchoù — furm vihanaat hentig)

douar aozet da dremen warnañ evit mont a lec'h da lec'h, a gêr da gêr.
- Jilig. – [...]. – Kasit Doue ganeoc'h ha lezit an diaoul war an hent da derri mein gant e zent. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 44.)
- An hent-se zo ez (en ho) torn dehou (kleiz). — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 134.)
bezañ en hent
- Setu int o-daou en hent. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 148.)
- Ar re-se n’ouzont ket petra zo en hent dirazo. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 215.)
en em lakaat en hent : mont en hent
kemer penn an hent : mont en hent
- Kemerit penn an hent diouzhtu hag e-se ne vioc’h ket diwezhat. — (GBS.)
kregiñ e penn an hent → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
mont en hent, mont en e hent
mont an hent (da ul lec'h bennak):
- An hent-karr n'a ket pelloc'h. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 215.)
- Aze zo un hent don hag a ya d'ar Rest. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 215.)
diskenn en hent (diwar ur c'hleuz) → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
- Pa oan diskennet en hent don. — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 1, An Oriant, 1868, p. 106.)
- — A-benn eur pennad e tiskenchont adarre enn hent braz en eur zakreal kement, [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 90.)
kas un den bennak en e hent : e gas da sutal
- Goude bezañ kaset hor c’hannaded en o hent. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 202.)
lakaat unan bennak en hent : e lakaat er-maez eus an ti.
lammat en hent :
- Egile a gemeraz aoun hag a lammaz dreist ar c'hleuz enn hent, [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 92.)
- Goude beza sellet piz out-han, e lammiz, dreist ar c'hleuz enn hent, pemp paz varnugent enn he raok ; [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 94.)
mont gant an hent
pignat, sevel, diskenn, gant an hent
- Edo ur c'harr o pignat du-hont gant an hent — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 41.) (Fazi en implij edo)
tremen e hent
- Tremenit ho hent, pa laran deoc'h. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 15.)
distreiñ ub diwar an hent mat pe an hent fall
- Evit trugarekaat Doue hag ar Werc'hez Vari ... da vezañ ho tistroet diwar an hent fall, Toull al Lakez 37
skampañ hent: dornañ hent, foetañ hent