tud

Brezhoneg

Etimologiezh

Testeniekaet en henvrezhoneg (tut).

Meneget er C'hatolikon (tut).

Da geñveriañ gant ar gerioù tud en kembraeg, tus en kerneveureg, tuath en iwerzhoneg, teuta, touta en galianeg.

Gwelet Teutates, doue galian.

Anv-kadarn

tud /ˈtyːt/; adliester : tudoù.

1. Furm lies an anv-kadarn den.
2. Kemmadur dre vlotaat atav goude ar ger-mell:An dud, an dud-mañ, an dud-se, an dud all, an dud vras.
   • Feiz an dud-se a zo birvidik abaoe m'eo tremenet dreizi daou abostol bras Breizh-Izel. — (Klaoda ar Prad, Marvailhou ar Vretoned e-tal an tan, Sant-Brieg, 1907, p. 2.)
   • Kerlaban. — Petra 'n diaoul a c'hoarvez gant an dud-mañ ? [...]. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 22.)
   • Yun a veve pell diouzh an dud. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 14.)
3. An dud vras: an dud ha n'int ket bugale.
4. Tad ha mamm (goude ur ger-perc'hennañ pe dirak ur renadenn-anv).
   • Kerlaban. — N'eo ket an aoun rag ar maro, rag archerien, rag bourrevien eo am laka da dec'het, met ne garfen ket e vefe krouget eun den eveldon, rak an dra-ze a vije eun dismegans evit va zud ! — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 39.)
   • He zud a veze bepred liv ar baourentez en o c'herc'henn daoust dezho labourat en-dro d'al lin e Milin Rospezh, met bez' e oant gwellañ lonkerien ar barrouz... — (Ernest ar Barzhig, Minna ha danevelloù all..., Mouladurioù Hor Yezh, 1988, p. 49.)
   • Erwanig a oa o chom a-us da vilin ar Wern e-barzh un ti bihan degouezhet gantañ eus perzh e dud. — (Fañch Peru, Kañfarded Milin ar Wern, Skol Vreizh, 2008, p. 13.)
5. Koskor
   • Herve. — Ya ! eun nebeud urziou am eus da rei d'am zud ha n'ho pezo nemet dizrei d'an ti-ma ! — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 14.)
6. tud zo
7. Hep kemmadur en anv-gwan da-heul (e-maez ar reolenn ordinal)
   • ... tud melen èl ma ouiit. ETEB 1982-83/138

Deveradoù

• tudaj
• tudañ
• tudek
• tudenn
• tudigoù
• tudoù

• tudoniel
• tudoniezh
• tudoniour
• tudouriezh
• didud
• didudañ

Gerioù kevrennek

• tud a iliz
• tud a vor
• tud-iou
• tudjentil
• tud-kar
• tud-kaer

• tud-kozh
• tud-kuñv
• tud-nes
• tud-nevez
• tud yaouank

Troioù-lavar

• bezañ a dud

Krennlavaroù

• E bro an dud kamm e kred pep den kerzhout eeun.
• Lezel ar chas tagnous da harzal
  Hag an dud sot da gaozeal. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 64.)
• Forz tud ha fall sikour. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
• Soubenn al laezh pa vez re sall
  A lavar an dud, zo ur meuz fall. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 308.)

Troidigezhioù

• alamaneg : Leute ^(de)
• galleg : gens ^(fr)  ; parents ^(fr) (père et mère)
• kembraeg : dynion ^(cy) , pobl ^(cy)  ; tylwyth ^(cy)
• kerneveureg : tus ^(kw)  ; kerens ^(kw)
• saozneg : men ^(en) , people ^(en) , folks ^(en)  ; parents ^(en)