fri
Brezhoneg
- (1499) Fri er C'hatolikon[1].
- Da geñveriañ gant ar ger kerneveurek frig « fron », frigow « fri » en e furm lies, na gaver nag en iwerzhoneg, nag e kembraeg zoken.
- Deuet e vefe eus ur ger keltiek *sregos « fron », deveret eus ur verb *sregn-o- « roc'hal » (miret evel srennid en heniwerzhoneg) a zeufe eus ur wrizienn indezeuropek *srengʰ- a gaver er gerioù ῥεγχω (grc) (renchein) « roc'hal » en henc'hresianeg ha ṙungn (ռունգն) « fri » en henarmenieg[2]. Kar d'ar ger fron.
Anv-kadarn
fri /ˈfriː/ gourel (liester frioù)
- (Korfadurezh) Rann valirek eus an dremm etre ar genoù hag an tal hag a c'holo organ ar c'hwesha hag a dalvez ivez da analiñ.
- Naetaat a reer e fri gant tammoùigoù lien trempet er gwin. — (Joseph Raulin, troet e brezhoneg gant Bouestard de La Touche, Instructions succintes sur les accouchements, Montroulez, 1774, p. 78.)
- Hennez e-nevoa sachet e fri adreñv. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 167.)
- Gwada a ra ma fri. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 190.)
Deveradoù
Gerioù kevrennek
Troioù-lavar
- bezañ gant ur werennad dindan e fri: bezañ oc'h evañ ur banne
- bezañ hir e fri : ranell
- bezañ tanav e fri : klevout mat ar c'hwezhioù
- bezañ tomm d'e fri : bezañ damvezv
- bezañ tommet d'e fri: bezañ damvezv
- chom e fri war ar gloued
- c'hwezhañ e fri
- kaout war e fri : tapout taolioù
- kouezhañ war e fri
- lakaat e fri en un tu bennak : furchal
- lakaat e fri war an douar : bezañ ganet
- menel e fri war ar gloued
- mont e fri en un tu bennak
- sachañ ar fri a-dreñv
- sevel e fri
Alies e vez implijet anv ar fri er c'hunujennoù:
- fri hir
- fri bras
- fri togn
- fri korloko
- fri lous
- fri mic'hi
- Pegeid a zo etre an tommder hag ar yenïon (yenijen) ? — Hed ur c'hi : ur c'hi a vez tomm e revr ha yen e fri. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 334.)
- Yenañ tra a zo en ti :
Pennoù daoulin an ozhac'h ha fri ar c'hi. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 559.), — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 307.)
Troidigezhioù
- afrikaans : neus (af)
- alamaneg : Nase (de) gourel
- albaneg : hundë (sq)
- arabeg : أَنْف (ar) (ʾanf) gourel , خَشَم (ar) (ḵašam) gourel
- aragoneg : nariz (an)
- asturianeg : ñariz (ast)
- aymara : nasa (ay)
- azeri : burun (az)
- bambara : nu (*)
- bemba : umona (*)
- belaruseg : нос (be) (nos)
- bengaleg : নাক (bn)
- bulgareg : нос (bg) (nos)
- chamorru : gui'eng (*)
- daneg : næse (da)
- esperanteg : nazo (eo)
- estoneg : nina (et)
- euskareg : sudur (eu)
- faeroeg : nøs (fo)
- finneg : nenä (fi)
- frioulaneg : nâs (*)
- frizeg : noas (fy)
- galizeg : nariz (gl)
- galleg : nez (fr)
- gresianeg : μύτη (el) (mýti) benel , μήτη (el) (míti) benel
- guarani : tĩ (gn)
- gujarati : નાક (gu)
- haitieg : nen (*)
- hebraeg : אף (he)
- hensaozneg : nosu (ang)
- hindeg : नाक (hi) (nāk)
- hungareg : orr (hu)
- ido : nazo (io)
- inuktitut : ᕿᖓᖅ (iu) (qingaq)
- islandeg : nef (is)
- italianeg : naso (it) , muso (it)
- iwerzhoneg : srón (ga) benel
- japaneg : 鼻 (ja) (はな, hana)
- katalaneg : nas (ca)
- kembraeg : trwyn (cy) gourel
- kerneveureg : tron (kw) gourel , frigow (kw) gourel lies
- kinyarwanda : zuru (rw) (izuru)
- kongo : nzunu (*)
- koreaneg : 코 (ko) (ko)
- korseg : nasu (co)
- kurdeg : poz (ku) ; bêfil (ku) (ivez bêvil (ku) ; bîvil (ku) )
- lakota : pasu (*)
- latin : naris (la) , nasus (la)
- latveg : deguns (lv)
- limbourgeg : naas (li)
- lingala : zolo (ln)
- lituaneg : nosis (lt)
- lombardeg : nas (*)
- luksembourgeg : Nues (lb)
- makedoneg : нос (mk) (nos)
- malayseg : hidung (ms)
- malgacheg : orona (mg)
- malteg : imnieher (mt)
- maori : ihu (mi)
- mayaeg Yucatán : ni’ (*)
- mongoleg : хамар (mn) (hamar)
- nahuatl : yacatl (nah)
- nederlandeg : neus (nl)
- norvegeg : nese (no)
- novial : nase (*)
- okitaneg : nas (oc)
- ourdou : ناک (ur)
- ouzbekeg : burun (uz)
- papiamento : nanishi (*)
- perseg : بينی (fa) (bini) , دماغ (fa) (damâğ)
- poloneg : nos (pl)
- portugaleg : nariz (pt)
- pundjabi : ਨੱਕ (pa)
- quechua : sinqa (qu) , sinca (qu) (en Ecuador)
- rapanui : ihu (*)
- romañcheg : nas (*)
- romanieg : nak (*)
- roumaneg : nas (ro)
- rusianeg : нос (ru) (nos)
- samoan : isu (sm)
- saozneg : nose (en)
- sardeg : nasu (*)
- serb-kroateg : нос (sh) (nos) gourel
- shona : mhuno (*)
- sikilianeg : nasu (scn)
- sinaeg : 鼻子 (zh) (bízi)
- skoseg : sròn (gd) benel
- slovakeg : nos (sk)
- sloveneg : nos (sl)
- sorabeg : nós (*)
- sotho an Norzh : dupa (*)
- sranan : noso (*)
- spagnoleg : nariz (es) , morro (es)
- svedeg : näsa (sv)
- swahili : pua (sw)
- swazi : lí-khala (ss)
- tagalog : ilóng (tl)
- tamileg : மூக்கு (ta) (mūkku)
- tatar : borın (tt)
- tchekeg : nos (cs)
- thai : จมูก (th)
- tok pisin : nus (tpi)
- tongeg : ihu (*)
- tsolyáni : tsáhlikh (*)
- turkeg : burun (tr)
- ukraineg : ніс (uk) (nîs)
- vepse : nena (*)
- vietnameg : mũi (vi)
- volapük : nud (vo)
- waloneg : nez (wa)
- wolof : bakkan (wo)
Roll an daveoù :
- [1] : Ar c'hCatholicon
- [2] : Ranko Matasović, Etymological Dictionary of Proto-Celtic, Leyden, Brill, 2009, p. 352–53.
- Ar pennad « fri » e-barzh Wikipedia