gwashañ

Brezhoneg

Etimologiezh

Savet gant gwazh hag -añ

Furm anv-gwan

gwashañ /ˈgwasːã/

1. derez-uhelañ an anvioù-gwan gwazh ha fall; fallañ. Gant ar ger-mell strizh : ar gwashañ, ar washañ
   • — N'eo ket ar gwashañ c'hoazh, Jakez kaezh ; met kure Brelevenez lazhet ha laket eus ar skourr 'barzh ma zi ! [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 206.)
   • — « Ker buan », eme Lom, « koulskoude, dezhañ eo bet ar gwashañ. [...]. » — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 15.)
   • N'eo ket ar mervel ar gwasa. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 9.)
   • Ze eo ar gwasa ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 193.)
2. an hini gwashañ, an hini washañ
   • He c'hoar eo an hini wasa. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 193.)
3. dirak un anv-kadarn
   • Tri breur beleg he devoa, hag aner e vije bet da washañ klakenn ar c'horn bro klask abeg da deodata diwar he fenn. — (Jarl Priel, Va Buhez e Rusia, Al Liamm, 1955, p. 3.)
   • « Gwasa penngos divalo a zo er c'hoad-mañ eo da benn-te ! Dal !» — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 200.)
   • En ur ger, gwashañ keben er barrez. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 18.)
   • gwashañ tra
4. gwashañ pezh a zo (enebet ouzh gwellañ pezh a zo)
5. ar pep gwashañ
   • Tapet am eus pleg koulskoude warlene e-kerz an hañv da dennañ alesont ar pep gwashañ, [...]. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 11.)
   • Me a gav em-bez greet ar pep gwasa pa 'm-bez kannet. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 194.)
   • Ar pep gwasa a zo d'ober c'hoaz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 194.)
6. eus ar gwashañ (enebet ouzh eus ar gwellañ, pe eus ar c'hentañ):

   • Div blac'hig skañv a izili,
     Nezerezed eus ar gaerañ,
     Kouskerezed eus ar gwashañ. — (Prosper Proux, Bombard Kerne, Jabadao ha kaniri, Ti-moul. ar Govig, Gwengamp, 1866, p. 96.). Dislavar zo er c'hemmadurioù.

7. ar gwashañ, ar washañ, evel renadenn-anv:
   • Hañ ya ! me a zo eul labourerez ar wasa. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 193.)
   • ... ur c'hoant-kousket ar gwashañ. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 78.)
8. bezañ ar gwashañ da un den:
   • — « Ker buan », eme Lom, « koulskoude, dezhañ eo bet ar gwashañ. [...]. » — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 15.)
   • Da biou e vo ar gwasa ? — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
   • Laoskit hennez da zimezi : n'eo ket deoh e vo ar gwasa. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
   • Ma vezez klañv, n'eo ket dit te e vo ar gwasa. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
9. bezañ en e washañ, en he gwashañ ( pa gomzer eus avel, brezel, fallamzer, glav, kleñved, poan, trouz) :
   • Pa vez ar boan en he gwashañ
     E vez dare ar gor da ziskargañ — (Jarl Priel, Va Buhez e Rusia, Al Liamm, 1955, p. 17.)
10. gwashañ ma c'hall:
    • Ken don e oa sanket ar soñj-se em spered, ma chomis aheurtet em youl ha ma stourmis, gwashañ ma c'hellis, ouzh e c'hoant hag hini va mamm ha va c'herent tost, bepred o reiñ din kuzulioù mat na selaouen ket. — (Daniel Defoe, lakaet e brezhoneg gant Yeun ar Gow, Abrobin, Al Liamm, 1964, p. 7.)
    • Bremañ e ra dour gwasa ma c'hall. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
    • Darn, neuze, pa o-devo eun troad bennag war ar re all, a wasko anezo gwasa ma hallint. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
11. diouzh e washañ:
    • Red diouz da wasa ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
    • Bremañ e ra (glao), 'vat, diouz e wasa ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 194.)
12. Da zigeriñ un islavarenn-stag (gwelout ivez gwashañ tra) :
    • Gwasa a c'hoarvezas neuze eo e tihunas an aotrou. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 80.)
    • « Gwasa penngos divalo a zo er c'hoad-mañ eo da benn-te ! Dal !» — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 200.)
    • Gwasañ pec'hed a zo er bed eo selled etrezeg toull ar gloued pa vez arru koulz ar pred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
    • Gwassa tôl fall 'm oa grêt biscoas
      Oa diwiski ma mamm en noaz ; — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 122.)
    • gwashañ tra

Gerioù enepster

• gwellañ

Krennlavarioù

• Gwasañ pec'hed a zo er bed eo selled etrezeg toull ar gloued pa vez arru koulz ar pred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
• Gwasañ pec'hed a zo er bed eo selled etrezeg an toull-karr pa vez arru koulz ar pred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)