derez-uhelañ

Brezhoneg

Etimologiezh

Ger kevrennek savet diwar an anv-kadarn derez ha derez-uhelañ an anv-gwan uhel.

Anv-kadarn

derez-uhelañ /ˌdere(z)yˈ(h)ɛlːã/ gourel

1. (Yezhadur) Unan eus derezioù an anv-gwan, pe adverboù zo.
   • Evit implij anezho en derez-uheloc'h pe en derez-uhelañ, e vez staget outo an dibenn "-er" -oc'h hag "-est" -añ pa vezont berr a-walc'h; pa vezont hiroc'h avat e vez lakaet "more" ha "most" dirazo. — (Raymond Delaporte, Elementary Breton-English dictionary / Geriadurig saozneg-brezhoneg, Mouladurioù Hor Yezh, Lesneven, 1990, p. ix.)
   • Evit implijout an anvioù-gwan en derez-uheloc'h pe en derez-uhelañ e vez staget outo an dibenn -er (-oc'h) hag -(e)st (-añ) gant an dibennoù ret. — (Gérard Cornillet, Wörterbuch Bretonisch-Deutsch Deutsch-Bretonisch, Buske, Hamburg, 2006, p. 378.)

Notenn

E yezhoù 'zo e vez furmet an derez-uhelañ dre stagañ un dibenn-ger : -añ e brezhoneg ; -af e kembraeg ; -st en alamaneg (heuliet gant dibenn-ger an anv-gwan hag hini an troad) ; -est e saozneg...

Skouerioù brezhonek

1. • Abafañ, abretañ, aesañ, aezetañ, aketusañ, aliesañ, ampartañ, amplañ, anaoudekañ, aonikañ, azenañ
   • Bamusañ, barrekañ, berrañ, bihanañ, birvidikañ, boasañ, boemusañ, boukañ, boullañ, bourrusañ, brasañ, bravañ, breskañ, brezhonekañ, brokusañ, brudetañ, buanañ, buhezekañ, burzhudusañ
   • C'hwekañ, c'hwervañ
   • Dañjerusañ, dellezekañ, demerañ, dereatañ, diaesañ, didrabasañ, didrousañ, dieupañ, difraeañ, digamambreañ, digorañ, digredusañ, dilentañ, diotañ, disheñvelañ, diskiantañ, diskiantekañ, dislealañ, displijusañ, disterañ, divalavañ, diwezhañ, donañ, doñvañ, dousañ, drantañ, drastusañ, drouklivetañ, droukañ, drusañ, dudiusañ, duañ,
   • Eeunañ, emgarañ, emsavañ, enkañ, enorusañ, estonusañ, eürusañ, euzhusañ, evurusañ,
   • Fallakrañ, fallañ, fentusañ, finañ, flammañ, flemmusañ, flourañ, follañ, fonnusañ, fraeshañ, frankañ, freskañ, fromusañ, frouezhusañ, furañ,
   • Galloudekañ, galloudusañ, garvañ, glasañ, glepañ, gorrekañ, goudorañ, gouestañ, gouiziekañ, goustadikañ, goustatañ, grevusañ,
   • Gwakañ, gwanañ, gwashañ, gwellañ, gwennañ, gwerañ, gwirañ,
   • Hardishañ, hegaratañ, hekañ, heñvelañ, herrañ, herrusañ, hetusañ, hirañ, hoalusañ,
   • Iskisañ, izelañ,
   • Joausañ,
   • Kaerañ, kaletañ, kalonekañ, karantezusañ, kasausañ, katolikañ, kempennañ, kentañ, kerañ, kerseüsañ, kizidikañ, klañvañ, klokañ, klouarañ, koantañ, koshañ, kranañ, kreñvañ, krisañ, kuñvañ,
   • Lamprañ, laoskañ, laouenañ, larkañ, lartañ, lealañ, ledanañ, lemmañ, lennusañ, lentañ, liesañ, lijerañ, lirzhinañ, lorc'husañ, louetañ, lousañ, lufrusañ, lugernusañ
   • Madelezhusañ, mallusañ, marc'hadmatañ, marzhusañ, matañ, melenañ, melkoniusañ, mentekañ, mezhusañ, mistrañ, moalañ, moanañ, mortañ, muiañ, munutañ,
   • nebeutañ, nec'hetañ, nerzhusañ, nesañ, nevesañ, niverusañ,
   • Oadetañ, onestañ, otusañ, oueskañ,
   • Paourañ, pellañ, peoc'husañ, peurliesañ, peuzziwiskañ, pilpousañ, pinvidikañ, pishañ, plijusañ, poaniusañ, poellekañ, ponnerañ, pouezusañ, pounnerañ, poutañ, prederietañ, primañ, priziusañ, propañ, proprañ,
   • Ralañ, reishañ, retañ, reutañ, risklusañ, rokañ, rouesañ, rusañ, rustañ,
   • Saourusañ, sartañ, savetañ, sebezusañ, sec'hedusañ, sevenañ, sioulañ, siriusañ, skañvañ, skedusañ, skiltrañ, skiltrusañ, sklaerañ, skuishañ, sonnañ, sotañ, souezhetañ, souezhusañ, souplañ, spisañ, splannañ, spontetañ, spontusañ, stagusañ, stankañ, startañ, strafuilhetañ, strishañ, surañ,
   • Taerañ, tagnousañ, talekañ, talvoudusañ, tanavañ, tenerañ, tennañ, teñvalañ, terruplañ, teuskañ, tevañ, tommañ, tostañ, trenkañ, treutañ, tristañ, trouzusañ, truekañ, truezusañ, truilhekañ, trummañ,
   • Uhelañ, uvelañ,
   • Vilañ,
   • Yac'hañ, yac'husañ, yaouankañ, yenañ, yostañ,
   • an anv-gwan-verb : brudetañ, desketañ, drouklivetañ, kuzhetañ, mantretañ, nec'hetañ, troetañ e-kichen doareoù all : muiañ gwisket, muiañ livet, ...

   • direizhderioù :

   • drouk a c'hall ober droukañ pe gwashañ;
   • mat a c'hall ober "matañ" e-barzh marc'hadmatañ, met gwellañ eo an derez-uhelañ;
   • fall a ra "fallañ" pe gwazh, pe "gwashañ";
   • kalz a ra muiañ, a vez implijet a-wechoù dirak anvioù-gwan-verb, hag anvioù-gwan hag a grog gant di- : diboan, didorr, difiñv, diluzy, disamm, ...
   • fraezh, hardizh, kozh, pizh, reizh, serzh, skuizh, strizh , a ra fraeshañ, hardishañ, koshañ, pishañ, reishañ, sershañ, skuishañ, strishañ ,
   • "didrouz, druz, kriz, nevez, ruz," a ra "didrousañ, drusañ, krisañ, nevesañ, rusañ",
   • "abred, goustad, nebeud, yud ", a ra "abretañ, goustatañ, nebeutañ, yutañ";

2. Alies war-lerc'h an anv-kadarn :
3. A-wechoù dirak an anv-kadarn (hep ger-mell) :
4. e troiennoù evel muioc'h-muiañ
   • Al loen a wele an dra-se hag a deue doñvoc'h-doñvañ, laouenoc'h-laouenañ bemdez, rak fiziañs en devoa e teuje ar verc'h-mañ da garout anezhañ ; ha dont a reas nebeut-ha-nebeut. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 109.)
5. Hep ger-mell pa vez heuliet gant un islavarenn-stag.

   • Bravañ:

   • Bravañ plac'h zo er vro eo honnezh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 242.)

   • Diaesañ

   Diaesañ tra zo er bed: c'hoari ur plac'h gant ul lost koue'et.

   • Diwezhañ:

   • Louis ar Poder eus Treduder a oa diwezhañ gwiader a oa bet er vro. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
   • Diwezhañ tro e oan bet eno e oa darbet din bezañ marvet. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 242.)

   • Eürusañ:

   • Hennezh eo eürusañ den a zo bet biskoazh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)
   • Laouen e oant holl, yaouank, eürusañ tud o doa bevet war an douar. — (Roparz Hemon, Gaovan hag an Den Gwer, 1949 kentañ emb. Embannadurioù Douar ar Yaouankiz (Al Liamm), eil emb. Levrioù Skol al Louarn (An Here), 1988, p. 7.)

   • Fallañ:

   • Un dra gaer e ve, eme un all, klevout fallañ gaouiad zo er vro (nemet me e ve) o vont da brezeg deomp … diwar-benn ar wirionez. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 8.)
   • ... fallañ tra a rafent a-hed o buhez e ve an dra-se. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 110.)
   • Falla maneur e-noa greet a oa mond da heja plouz da Bier. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 337.)
   • Falla ibil a zo er c'harr a wigour da gentañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)

   • Gwashañ:

   • Gwasa a c'hoarvezas neuze eo e tihunas an aotrou. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 80.)
   • « Gwasa penngos divalo a zo er c'hoad-mañ eo da benn-te ! Dal !» — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 200.)
   • Gwasañ pec'hed a zo er bed eo selled etrezeg toull ar gloued pa vez arru koulz ar pred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
   • Gwassa tôl fall 'm oa grêt biscoas
     Oa diwiski ma mamm en noaz ; — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 122.)
   • Gwasha tra en devoa graet e oa mont da Bariz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)

   • Gwellañ

   • Gwella ed a vez brema a vez war goz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 277.)
   • Gwellañ bag a zo er porz eo hini Milio. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)
   • Gwellañ kan he deus ar vran Eo he hini hec'h-unan.
   • [...] — marteze gwellañ tra 'oufen ober eo diskleriañ peseurt gwiskamant a veze, er mare ma komzan dioutañ, [...]. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 30.)
   • Gwella tra a zo d'ober eo laza anezañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 202.)
   • Gwella tra a gavan ez eo eur bannah kafe gant lêz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 202.)

   • Hirañ:

   • Hirañ deiz a zo er bloaz eo hemañ, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 217.)
   • Hirañ deiz zo er bloaz eo Gouel Yann — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)

   • Kaerañ:

   • Roet e voe dezhañ arc’hant hag aour a-walc’h, gant kaerañ marc’h a oa er (!) marchosioù ar palez … — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 83.)
   • An Azvent eo kaerañ ha talvoudusañ amzer a zo er bloaz. BUSE 833
   • [...], ar roue en devoa gwelet eun heizez, kaera hini en devoa redet biskoaz. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 39.)
   • Kaerañ bez a vije er vered a vije hini e wreg. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)
   • Kaerañ delienn a zo er c'hoad na dorchfes ket da revr ganti ? - Un delienn gargel (kelenn). — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 333.)

   • Kentañ:

   • Eno, en ur glask an traoù da oferennañ, e kavjont un arched graet, me 'gred, evit kentañ hini a varvje e kêr, ... — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 30.)
   • Kenta kristen a wel eno a zo eur c'here. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 216.)
   • Kentañ mat a reas a oa tapout krog er morzhol. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.) (e reas, kentoc'h)
   • Kentañ porzh e taoljomp eor ennañ a voe Las Palmas. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 89.)
   • Kentañ gwech a vo e teuin abretoc'h. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)

   • Koshañ:

   • Kosañ den a zo war an douar n'e-neus ket gwelet se. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)

   • Muiañ:

   • Muiañ aon amboa a oa e lazhje anezhi. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.)

   • Reishañ:

   • Reishañ a zo eo mont da gas an traoù-mañ d'ar gêr. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 439.)

   • Sotañ

   • Hennez eo sotañ den a vale. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 32.), — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 243.).

   • Talvoudusañ:

   • An Azvent eo kaerañ ha talvoudusañ amzer a zo er bloaz. BUSE 833

   • Tristañ

   • Tristañ daou dra zo er bed: Koll ar gweled hag ar c’herzhed.

   • Yenañ

• Yenañ tra a zo en ti :
  Pennoù daoulin an ozhac'h ha fri ar c'hi. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 559.),

— (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 307.)

Gwelet ivez

• Derez-uheloc'h e brezhoneg, stag
• derez-uheloc'h
• derez kevatal

Troidigezhioù

• alamaneg : Superlativ ^(de) gourel
• galleg : superlatif ^(fr) gourel
• hungareg : felsőfok ^(hu)
• italianeg : superlativo ^(it) gourel
• iwerzhoneg : sárchéim ^(ga) benel
• kembraeg : gradd eithaf ^(cy) benel
• nederlandeg : overtreffende trap ^(nl) gourel
• poloneg : stopień najwyższy ^(pl) gourel
• saozneg : superlative ^(en) , superlative degree ^(en)
• spagnoleg : superlativo ^(es) gourel