hiroc'h

Brezhoneg

Etimologiezh

Diwar an anv-gwan hir hag an dibenn-ger -oc'h.

Furm anv-gwan

hiroc'h /ˈhirːɔx/ (skrivet hirroc'h gant lod abalamour da verkañ ar c'hreñvadur) ; (furm vihanaat : hiroc'hik)

1. Derez-uheloc'h an anv-gwan hir ; bezañ hiroc'h :
   • Dentet brao ec'h ê ma mestrès, plantet int 'vel percho piz,
     Darn 'zo hirroc'h, darn 'zo berroc'h, ar berra keit ha ma biz. — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 118.)
   • Bev eo betek-hen, hag evitañ da vezañ kozh, petra bennak ne van kildant ebet en e c'henou, lemm eo bepred e ivinoù ha gloazañ da vat e rafe ar fallakr gant ma vefe hiroc'h e dammig kleze. — (Jarl Priel, Va Buhez e Rusia, Al Liamm, 1955, p. 14.)
   • « Yec'hed ! » Ul lonkadenn all, hiroc'h ar wech-mañ. — (Pêr Denez, Glas evel daoulagad c'hlas na oant ket ma re, Al Liamm, 1979, p. 75.)
2. Hiroc'h eget :
   • « Ac'hanta », emezo, « setu aze pedennoù hag a zo hir avat !... Un tammig hiroc'h eget ar re dec'h da noz... [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 64.)
   • Teir merc'h en deus, hag ar yaouankañ anezhe, anvet Finettig, he deus studiet levrioù he zad, hag a oar keit pe hiroc'h egetañ. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 69.)
   • Hirroc'h ha rustoc'h 'oa e varo eget na vez lost ar zaoud koz e-pad gwrez an hanv. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 37.)
   • [...], rak ne ouie ket hiroc'h egetañ, [...]. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 105.)
   • [...] : kaletoc'h hag hiroc'h eo plomañ el liorzh gant ur bal eget stagañ c'hwec'h war un alar evit treiñ c'hwec'h liorzh. — (Aleksandr Soljenitsyn, lakaet e brezhoneg gant Ernest ar Barzhig, Ti Vatriona, Al Liamm, 1976, p. 33.)
   • — Setu amañ unan, a soñjas Sezni Gwegen, hag a zo hiroc'h a draoù en e veg eget en e empenn. — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 102.)
3. Hiroc'h evit :
   • Hag-eñ ne oa ket hirroh evid 'vel-henn... — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 29.)
   • Ar zaout a ya a-wechou teir zizun hirroh evid o amzer. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 17.)
   • Ya, med, bag hennez a zo hirroh evid hoh hini. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 218.)
4. Hiroc'h-hirañ : muioc'h-mui hir
   • Ar wreg a zo mantret ha glac'haret brema, divezat eo d'ezi kaout keuz : kemeret a ra he zizailh da drouc'ha bleo ha baro, ha, dre ma trouc'he, e savont gwasoc'h-gwaz, hirroc'h-hirra. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 92.)
5. Chom hiroc'h
   • « Siwazh, n'on ket evit chom hiroc'h. » — (Jakez Konan, Ur marc'hadour a Vontroulez, Al Liamm, 1981, p. 96.)
   • — [...]. A-wechoù e vezont paket gant ar mor o sevel hag e rankont chom hiroc'h. [...]. — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 196.)
6. Gortoz hiroc'h
   • Raktal, hep gortoz hiroc'h e redas kantadoù a dud yaouank — paotred dreist-holl, met merc'hed a oa ivez — etrezek an archerdi. — (Fañch Peru, Kañfarded Milin ar Wern, Skol Vreizh, 2008, p. 81.)
7. Goulenn hiroc'h
   • Me n'am-oa ket goulennet hirroh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 218.)
8. Gouzout hiroc'h
9. Komz hiroc'h
   • — [...]... Kavit lojeiz dezho evit an noz, aotrou maer, rak warc'hoazh vintin e karfen komz hiroc'h ganto. — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 147.)
10. lavarout hiroc'h
11. Mont hiroc'h
    • N'eo ket evit mont hiroc'h. E c'hourlañchenn ez eus ur voullienn enni. — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 68.)
12. Padout hiroc'h : chom pelloc'h
    • Ne c'hellas ket padout hiroc'h en Ilvern, gant ar c'hloc'h o tintal e kañv, en draonienn. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 70.)
13. Reiñ hiroc'h : muioc'h
    • Na roëz ket dezi hirroh evid seiz real. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 218.)
14. dirak un anv-kadarn
    • « Ret eo dimp adlakaat an traoù amañ evel m'edont. Ne raimp ket hiroc'h furchadenn : re a ouzomp a-benn bremañ, siwazh»! — (Jakez Konan, Ur marc'hadour a Vontroulez, Al Liamm, 1981, p. 29.)

Furm adverb

hiroc'h /ˈhirːɔx/

1. Derez-uheloc'h an adverb hir ; padout hiroc'h
   • An hini e-neus torr-korv a bado hirroh evid an hini e-neus torr-spered. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 218.)
   • Padout a ra skol an iliz kalz hiroc'h eget ar skolioù all, nemet evit ar re a zo war o studi. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 97.)

Krennlavarioù

• Ur c'horf erbedet n'a ken med peder eur warn-ugent hirroc'h evid unan all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 309.)

Troidigezhioù

• galleg : plus long(s) ^(fr) , plus longue(s) ^(fr) (que)