deuio

Brezhoneg

Etimologiezh

Savet diwar deu-, pennrann ar verb dont, an dibenn-ger -o hag un -i- etrevogalennek

Furm verb

deuio /ˈdøjːo/

1. Furm ar verb dont e trede gour unan an amzer-da-zont, en doare-disklêriañ

   • Hep kemmadur :
   • [...] ha mont da heul an hini a deuio da gontañ dezhañ sorc'hennoù burzhudus, dispar ha diskiant, [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 130.)
   • [...] kement galouper-bro a deuio da virout ouzhoc'h da vale [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 130.)
   • Couskit buhan, ma bugelic,
     Ha me a gano d'eoc'h ;
     Pa deuio d'ar gêr ho mammic,
     E roio bronnic d'eoc'h. — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 1, Pariz, 1890, 1971, p. 2.)
   • [...]. Tud a deuio hep dale d'am gwelet : [...]. — (Ivon Krog, Klenved ar Medalennou, Ti-moulerez Sant-Gwilherm, Sant-Brieg, 1909, p. 28.)
   • It e-barz, va den mat, antreit, Bilzig ne deuio ket d'ho lakaat er-mêz : maro eo, ar paour kêz, pell, pell amzer 'zo. — (Fañch al Lae, Bilzig, Kemper, 1925, p. 8.)
   • — « O ! ne deuio ket », eme Job. « Gouzout a rit, Lukaz, n'eo ket deuet d'ar gêr, abaoe tri devezh ? » — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 15.)

2. Gant ur c'hemmadur dre vlotaat (war-lerc'h ar rannigoù-verb a, ne ha ra, da skouer) :

   • Ra 'z aio hec'h ene gant an Aotrou Doue ha ra zeuio an diaoul da derriñ he fenn outi gant e zent. — (Yann-Vari Perrot, E-tal ar poull, C'HOARIVA BREZHONEK, Pemp pezh-c'hoari berr, Skridoù Breizh, 1944, p. 53.)
   • AR BALEER-BRO. — Marteze ne zeuio ken.
     MARIVONIG. — O gray, evelkent !... roet en deus d'imp e c'her ! [...] — (Jarl Priel, Ar Baleer-Bro, Sav niv. 26, Goañv 1943, p. 78.)
   • — Yun a zeuio da zornañ, emezi, en ur c'hoarzhin. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 33.)
   • Hag e c'hell evel se chom e zaouarn en e c'hodelloù pe chom en e boz, en ur ober an neuz da glask, e-touez an distriperien galleg, an hini a zeuio gantañ ur bomm brezhoneg bennak. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 96.)

3. Gant ur c'hemmadur mesket (war-lerc'h ar rannig-verb e pe ar stagell isurzhiañ ma) :

   • — Jistr sec'h eo hennez ; skraba 'ra an diabarz, ha, dre ma kosaio, e teuio da veza sklêr, tostik e-giz dour-red. [...] ! — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 148.)
   • « Allas, allas ! petra e teuio bremañ va eontr da veza ? [...] ! » — (Jakez Riou, Troiou-Kamm Alanig al Louarn II, Gwalarn niv. 97, Kerzu 1936, p. 19.)
   • Evel ma teuio ganin e teuio, bugale gaezh, met peurgribañ a rin evelkent va oberenn eus va gwellañ, [...]. — (Jarl Priel, Amañ hag Ahont, Al Liamm, 1957, p. 10.)
   • Pa savo flaer gantañ e teuio al louarn d'e dañva. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 112.)
   • « Ha soñjal a ra deoc'h e teuio a-benn ar Flavig vras d'ober e labour ? » a c'houlennas Yann Gonideg. — (Youenn Kervalan, Dremmoù Arrasate, Embannadurioù Al Lanv, 2009, p. 22.)

Stummoù all

• deuy

Stummoù rannyezhel

• deuo

Rimadelloù

• Piw a zeuio, piw a ya
  Da goad Portual da lusa ?
  Me zo bet hag arru er gêr
  Da fritañ yod d'ar c'hemener;
  Ar c'hemener war e wri
  A zebr yod kement ha tri.
  Ma breur henañ war gorn an daol
  o kontañ moneiz d'ar brïol,
  Ma breur bihan e-kreiz an hent. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 387.)

Troidigezhioù

• galleg : (elle)/(il) viendra ^(fr)