a-us da
Brezhoneg
Etimologiezh
Araogenn
| Gour | Furm |
| U1 | a-us din |
| U2 | a-us dit |
| U3g | a-us dezhañ |
| U3b | a-us dezhi |
| L1 | a-us deomp, a-us dimp |
| L2 | a-us deoc'h |
| L3 | a-us dezho, a-us dezhe |
| D | a-us deor |
a-us da /aˈysta/
- Uheloc'h eget tra pe zen:
- .. us da galon ar c'haner kozh. BBR 62
- Neuze 'n taol-kurun a zeuaz
A-uz d'ar c'har, ken a grenaz,
[...] ! — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 1, An Oriant, 1868, p. 78.) - A-us d'ul liñsel wenn. — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 204.)
- ... e gastell a zo dalc’het diwar-bouez peder chadenn aour ’us d’ar mor, ken uhel ken na weler ket anezhañ eus-traoñ . — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 69.)
- Dont a ra en ti, hag azezañ war ur skabell e-tal an tan, hag astenn he daou dorn a-us d'an tan. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 209.)
- Ha setu ar jeant daoubleget a-us d'ar pod-houarn, evit sellet e-barzh. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 290.)
- ... em gavas al louarn gwenn a-us d'ar puñs. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/5, Al Liamm, 1994, p. 105.)
- Ha Kastell (Katell) goz a astenn he daouarn askornek a-us d'ezañ. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 83.)
- Netra ken da lavarout a-zivout e benn, nemet e vralle a-us d'ur c'horf heñvel ouzh ur voull, eñ ivez, harpet war izili moan. — (Langleiz, Enez ar Rod, Mouladurioù Hor Yezh, 2000, p. 19.)
- Pennfollet gant strak spontus an tennoù ne baoueze ket holl fraved an tour da darnijal ha da goagal a-us d'ar vourc'h. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 39.)
- Krapet klok ouzh koad du tor ar menez, gwintet e oa, seurt ur c'hreñvlec'h, e gwirionez, war ur penn-tir, a-us da Viranda, a-us d'ar Bed. — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 37.)
- Tuellenn hir siminal ul labouradeg a zivogede a-us d'ar gêriadenn. — (Aleksandr Soljenitsyn, lakaet e brezhoneg gant Ernest ar Barzhig, Ti Vatriona, Al Liamm, 1976, p. 12.)
- Hi a oa kluchet dirak he mamm, azezet er penn-araok, un disheolier bihan gwenn digor a-us d'he fenn. — (Roparz Hemon, Mari Vorgan, Al Liamm, eil emb. 1975, p. 81.)
- A-uz d'al loened evel-se e teu ar hregier da vreina. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 290.)
- Mein kizellet e stumm peulioù garanet a save a bep tu da zor an ti hag a-us d'ar gourin, un doare talbenn a zouge ur skoed warnezhañ ardamez aotrounez Tremelven. — (Jakez Konan, Ur marc'hadour a Vontroulez, Al Liamm, 1981, p. 23.)
- A-us d'an davarn e oant o chom, en ur ranndi war daou live a skoe war ul liorzh vihan. — (Mich Beyer, Seizh Devezh Warn-ugent, An Alarc'h Embannadurioù, 2006, p. 11.)
- Erwanig a oa o chom a-us da vilin ar Wern e-barzh un ti bihan degouezhet gantañ eus perzh e dud. — (Fañch Peru, Kañfarded Milin ar Wern, Skol Vreizh, 2008, p. 13.)
- [...] ha chom eno da selaou en noz kan an avel er skourroù, a-us d'am zoenn, [...]. — (Aleksandr Soljenitsyn, lakaet e brezhoneg gant Ernest ar Barzhig, Ti Vatriona, Al Liamm, 1976, p. 11.)
- a-us da benn un den
- ''Dor 'r Baradoz 'us deoc'h digoret [...] 'R Baradoz us d'ho penn serret. — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 1, An Oriant, 1868, p. 158.)
- Ur goulmig wenn zo 'us d'am fenn. — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 1, An Oriant, 1868, p. 226.)
- Ar groaz zo ‘us d’e benn, — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 1, Pariz, 1890, 1971, p. 74.)
- War-dro hanternoz, ar mevel a glevas komz a-us d'e benn, 'barzh ar wezenn. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 190.)
- Pa oant o vont e-maez ar c'hoad e klevjont en ur wezenn-derv a-us d'o fenn : "Koukou ! Koukou !". — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 23.)
- [...] ; an evned a gane 'us d'he fenn, [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 28.)
- An drouk-spered a oa tosteet d'an ostiz hag an nevoa astennet e zorn a-us d'e benn ; [...]. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 33.)
- Sevel a reas ar benveg a-us d'e benn hag e skoas gant e holl nerzh. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 34.)
- Troet e oa ar brammadennoù da razailherezh a-us d'o fennoù. — (J.K. Rowling, lakaet e brezhoneg gant Mark Kerrain, Harry Potter ha Maen ar Furien, An Amzer embanner, 2012, p. 19.)
- a-us d'un nor:
- [...] ; Hag a-us d'an nor-borzh e welas kludet an evn a glaske. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 18.)
- ... an drivet deiz an êgl a distroas da gludañ a-us d'an nor-borzh... — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 20.)
- a-us d'ur stêr:
- Hag a gano a-us d‘ar stêr, — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 1, Pariz, 1890, 1971, p. 58.)
- A-us da ur stêr vras e oant neuze, hag e lâras : [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 145.)
- a-us d'ar gwez:
- Da hanternoz, setu trouz a-us d’ar wezenn, hag al labous o tont. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 155.)
- Ha kerkent, setu eun trouz bras a-us d’ar wezenn — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 155.)
- a-us d'ar mor :
- Ur wern gant funioù a-zistribilh a save, kosteziet, a-us d' ar mor. — (Ronan Huon, AR GWENNILI-MOR, Al Liamm niv. 77, Du-Kerzu 1959, p. 408.)
Gerioù heñvelster
Gerioù enepster
Troioù-lavar
- Koad a-us dezhañ, koad dindanañ, koad tro-dro dezhañ, kaer en devez hopal, den ne respont anezhañ ? - Ar person er gador sarmon. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 329.)
- Yann en deus ur fornig ‘Us d’ar fornig daou siminalig ‘Us d’an daou siminalig daou brenestrig ‘Us d’an daou brenestrig ur parkig Ha hennezh zo leun a saoutigoù munut[1].
Troidigezhioù
- galleg : au-dessus de (fr)