a-walc'h
Brezhoneg
Etimologiezh
Adverb
a-walc'h, /aˈwax/, /aˈvax/,/aˈwalax/
- implijet e-unan pe war-lerc'h un anv-gwan, pe un anv-kadarn, pe un anv-verb
- Implijet e-unan
- Netra nemet ar gweled anezhi a oa a-walc'h evit laouenaat kalonoù ar re a oa trist, [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 58.). ( trawalc'h a vije kenkoulz)
- war-lerc'h un anv-gwan
- brav a-walc'h
- mat a-walc'h
- — Bet oc'h tost a-walc'h dezhe, hag o gwelet hoc'h eus ivez, a lâras ar c'hog. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 85.)
- Abalamour da se e voe aes a-walc'h deomp holl tec'het diouzh Kergidu en ur vont a-dreuz dre ar parkeier, hag oc'h en em guzhat a-hed ar c'hleuzioù. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 212.)
- Ac'hanta, Lom, pell a-walc'h out bet gant da dro. — (Ivon Krog, Klenved ar Medalennou, Ti-moulerez Sant-Gwilherm, Sant-Brieg, 1909, p. 22.)
- — Ho ! nebeud a dra a-walc'h, eur c'hoariadenn. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 19.)
- Arsa ! Yann-gozh, n'eo ket moan a-walc'h en taol-mañ ho fri evit dizoleiñ trev ar c'had... — (Brogarour, Onenn, Gwengamp, 1936, p. 91.)
- Gwenn a-walh eo ma hoef da vond e kêr ? — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 120.)
- N'eo ket poaz a-walh ar wastelenn, penegwir emañ c'hwez ar go ganti. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 188.)
- Te a zo barreg a-walh da eva eur bannah chistr. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 34.)
- Gant ma dorn mad ez on akuit a-walh, med gant ma dorn fall ne ziverran mann. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 157.)
- Mari na oa ket a-stroñs a-walh da vond d'an eured-se. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 496.)
- Braz a-walc'h eo d'e oad. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- war-lerc'h un anv-kadarn (gwelout trawalc'h)
- C'hoant a-walc'h an nevoa da vont da welet tostoc'h petra 'oa kement-se. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 55.)
- Tud a-walc'h a zo evel-se. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- Sukr a-walc'h ho-peus lakaet en ho kafe ? — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- Ivonig a zo bet paotr a-walc'h ive. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- Bezañ a-walc'h da c'hrad unan bennak, diouzh grad unan bennak.
- — C'hui a vije a-walc'h d'am grad,
M'ho bije gwennou daoulagad : — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 1, An Oriant, 1868, p. 38.)
- — C'hui a vije a-walc'h d'am grad,
- Bezañ a-walc'h da ober un dra bennak
- Madik a-walc’h karout merc’hed Gant na vent ket minorezed, — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 16.)
- Un dro bennak ne voe ket prim a-walc'h da lammat', [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 127.)
- — Piou 'oar ? a zonje ar roue ; setu aze eur filhor hag a vefe ennan danvez mat a-walc'h evit beza va mab-kaer aman e Kerbutun, [...]... — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 10.)
- An dra-ze a zo dïêz a-walh da gompren. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 106.)
- Me am-eus diou fillorez ha n'eo ket braz a-walh o genou d'ober « ma faeron » diouzin (ahanon). — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 175.)
- Ne oa ket kreñv a-walh da zisgwernia e-unan. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 206.)
- Bezañ a-walc'h da ub ober udb: bezañ trawalc'h
- N’eo ket a-walc’h eta koll ho taou vreur? KAB 1/213
- « [...]. N'eo ket a-walc'h dezho laerezh hon ilizoù hag ar c'houentoù ; n'eo ket a-walc'h dezho lakaat ar veleien er prizon, [...]. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 195.)
- n'eo ket a-walc'h ober udb
- Bezañ poent a-walc'h
- Feiz ! poent a-walh eo dezi devezi peogwir n'eus bannah lêz ebed. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 98.)
- Te a zo poent a-walh dit dilezel ar werenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 206.)
- bezañ paotr a-walc'h, gwaz a-walc'h: bras a-walc'h
- Paotr a-walh out, ha pa na greskfes tamm ebed ken. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 392.)
- Paol zo gwaz a-walc'h d'en em zifenn. — (TBP?, p. ?.)
- ober a-walc'h udb
- Kleved a-walh a reont kroz ganin-me, med ne reont ket a van. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 294.)
- Reiñ e ene d'an diaoul
- « [...] ! Rei a rafen a-walc'h va ene d' an diaoul ! » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 15.)
- Gouzout a-walc'h
- Ze a ouzon a-walh, n’emañ ket se da houzoud ganin. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 188.)
- Ha neuze me a oar a-walh ez on bet a-re ganit-te ordinal. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 189.)
- Me a ouïe a-walh e oa o tarhei bazadou ganin, aboe an taol all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 36.)
- Pa 'm-eus gwelet e oa kroget er hostez e ouïen a-walh e oa krignet ar foñs. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 283.)
- Me a ouïe a-walh e-nevoa c'hoant da gaozeal ganin rag gweled a reen ar stumm warnañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 497.)
- Gwelout a-walc'h
- Gwelet a-walc’h a raen e oa e sorc’henn da evañ ur banne kafe, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 483.)
- Gwelet a-walc'h a rez pegen gleb eo an ti-mañ, hag-eñ pegen kras an amzer ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 281.)
- kaout amzer-verr, anaoudegezh, arc'hant, furnez, glac'har, a-walc'h. Rouesoc'h eo an implij-se er rannyezhoù (Treger) ma vez implijet trawalc'h.
- Me a gav din az po amzer verr a-walc’h d’ober da dro, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970.)
- Me ‘m eus glac’har a-walc’h … d’am pried, Louis Eunius
- Ha neuze me am-eus anaoudegez a-walh e-barz ar hoajou-ze. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 19.)
- [...], ha gwelet dre eno hag a-walc'h a furnez, a nerz kalon, a spered, a ijin a c'helle kaout an den yaouank [...]. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 10.)
- kaout c'hoant a-walc'h da ober udb
- C’hoant a-walc’h am eus da dilezel ar c’hastell-se, KAB 1/144
- C'hoant a-walc'h an nevoa da vont da welet tostoc'h petra 'oa kement-se. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 55.)
- C'hoant a-walh e-neus da vond da zañsal. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 125.)
- Kaout poan a-walc'h oc'h ober un dra
- Poan a-walh em-oa bet o lakâd Helena e deg livr. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 155.)
- mont mat a-walc'h
- [...], ha monet mad a-walc'h a rê ar bed gante, [...]. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 47.)
- ober a-walc'h tra pe dra (gant ar verb en doare-diskleriañ):
- Me a oar se a-walc’h, TBP 3/138
- Gwelet a-walc’h e vez ez eo un den c’hwezet, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- ober a-walc'h tra pe dra (gant ar verb en doare-divizout):
- Da lavaret eo, ober awalc'h a rafe d'in ma fatrom war baper ? — (Erwan ar Moal, An “Hini Goz” o vont da denna he foltred, Editions FEIZ HA BREIZ, 1913, p. 3.)
- Me a garie a-walc’h bezañ en he grasoù, SBI 2/242
- Krediñ a-walc’h a rafen,— (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- Mont a-walc’h a rafe,— (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)
- Me a rofe a-walc’h ur skouarnad dit-te, TBP 3/138
- tennañ arc'hant a-walc'h:
- Arc'hant a-walc'h o devoa tennet, a gredan, eus korf ar c'hure paour evit se. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 206.)
- bezañ a-walc'h (er stumm-nac'h)
- N'eo ket a-walh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. ?.) : N'eo ket fur a-walc'h.
- bezañ a-walc'h evit ober tra pe dra (gwelout trawalc'h)
- Netra nemet ar gweled anezhi a oa a-walc’h evit laouenaat, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 58.)
Troiennoù adverbel
Lavaroù
- Reiñ treujoù e-lec’h bleñchoù Da neb zo bras a-walc’h e c’henoù.